Na spotkanie z przedstawicielami Ministerstwa Klimatu i Środowiska (ostatecznie nie było na nim Anny Moskwy, tylko wiceministrowie Jacek Ozdoba i Małgorzata Golińska) zaproszenie dostali marszałkowie oraz wojewodowie pięciu nadodrzańskich regionów oraz prezydenci miast: Katowic, Opola, Wrocławia, Zielonej Góry i Szczecina.
Podczas narady jego uczestnicy mieli otrzymać wytyczne, procedury postępowania, instrukcje kryzysowego zarządzania zlewnią oraz miały zostać omówione środki zaradcze, które pozwolą na zniwelowanie czynników powodujących kolejne zagrożenie ekologiczne na Odrze w odniesieniu do zakwitu fitoplanktonu.
W spotkaniu wzięli udział także przedstawiciele podległych Ministrowi Klimatu i Środowiska służb – Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska, Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska oraz Instytutu Ochrony Środowiska – Państwowego Instytutu Badawczego.
Przypomnijmy. Nadodrzańskie regionu współpracują w sprawie Odry już od 22 sierpnia 2022 r., kiedy w Cigacicach marszałkowie z lubuskiego, zachodniopomorskiego, opolskiego i dolnośląskiego podpisali porozumienie. Z kolei 5 kwietnia 2023 r., w tym samym miejscu na Odrą, przedstawiciele już pięciu nadodrzańskich województw (dołączyło śląskie) podpisali "Memorandum o porozumieniu ws. ochrony i odbudowy ekosystemu rzeki Odry".
Wszystkie ręce na pokład! My, marszałkowie czterech nadodrzańskich regionów, 22 sierpnia 2022 r. podpisaliśmy porozumienie o współpracy na rzecz rzetelnej diagnozy tego, co wydarzyło się w Odrze i na rzecz rewitalizacji całego ekosystemu Odry. Prowadzimy te prace. Zaprosiliśmy do naszego zespołu przede wszystkim ekspertów: naukowców, ekologów, organizacje pozarządowe i przedsiębiorców, którzy prowadzą działalność gospodarczą związaną z Odrą. Powstały trzy zespoły: zadaniem pierwszego jest wykonanie rzetelnej diagnozy całego ekosystemu i przygotowaniem monitoringu, drugi zespół pracuje nad przygotowaniem strategii rewitalizacji, odbudowy tego, co zostało w tej strasznej katastrofie zniszczone. Trzeci zespół, też bardzo ważny, zajmuje się administracją i finansami. Jego zadaniem jest sfinansowanie badań, które prowadzimy - mówiła w Cigacicach lubuska marszałek Elżbieta Anna Polak. Na czele grupy eksperckiej stanął dr hab. Krzysztof Lejcuś z Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu.
Pytania do minister Moskwy
W trakcie spotkania w Cigacicach samorządowcy podkreślali, że nie mają z ministerstwa informacji o stanie rzeki oraz o planowanych działaniach rządu. A wiadomości, które do nich docierają funkcjonują w sferze medialnej. Dlatego 30 marca marszałek Elżbieta Anna Polak wysłała do minister Moskwy następujące pytania:
- czy dokonano wzmocnienia służb zajmujących się ochroną środowiska i gospodarką wodną, które powinny skutecznie reagować i egzekwować przepisy prawa?
- czy przeprowadzono rewizję dokumentów planistycznych, zaktualizowano plan zarządzania ryzykiem powodziowym (PZRP), czy plan przeciwdziałania skutkom suszy (PPSS) przyjęty Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 15 lipca 2021 r. (Dz.U. z 2021 r., poz. 1615) i proponowane w nim inwestycje zweryfikowano pod kątem naturalnej odporności rzeki na zanieczyszczenia?
- jak przebiega rewizja wszystkich zgód wodnoprawnych i dostosowanie warunków zrzutu ścieków do zbiornika, do aktualnego, a nie średniego przepływu rzeki i do aktualnych warunków meteorologicznych?
- czy podjęto rozbudowę systemu monitoringu, z którego dane będą publiczne i ogólnodostępne i pozwoli na określenie w czasie rzeczywistym, co i kiedy można odprowadzać do rzeki, by nie pogorszyć jej stanu i nie pozbawić zdolności do samooczyszczania?
- czy obecny stan zanieczyszczenia Odry pozwala na wydanie decyzji/zgody na zarybianie i odbudowę ekosystemu rzeki?
- czy wdrożone zostały mechanizmy finansowe ochrony wód?
Pytania te lubuska marszałek powtórzyła także podczas środowego spotkania we Wrocławiu, ale nie usłyszała odpowiedzi. - Od katastrofy na Odrze minęło dziewięć miesięcy. Dzisiaj we Wrocławiu ministrowie od klimatu, ochrony środowiska oraz przedstawiciele Wód Polskich mówili o tym, co zrobili w sprawie Odry. To dobrze, że w końcu spotkali się z nami: marszałkami i przedstawicielami samorządów wojewódzkich. Szkoda tylko, że odpowiedzi na nasze pytania są wciąż skąpe lub ich po prostu nie ma - mówi Elżbieta Anna Polak.
O kopalniach cisza
Członek zarządu województwa zachodniopomorskiego Stanisław Wziątek apelował, by kopalnie, które przeprowadzają do Odry zrzuty zasolonych wód miały obowiązek instalowania mechanizmów oczyszczających. Jednak według informacji ministerstwa za zakwit toksycznych złotych alg, które w ubiegłym roku spowodowały śnięcie ryb, odpowiadają - oprócz sprzyjających warunków hydro-meteorologicznych - przede wszystkim... azot i fosfor ze ścieków komunalnych. Dlatego w instrukcji postępowania dla służb, przy zwiększonym ryzyku zakwitu alg, wymienia się wstrzymanie zrzutów przez firmy i przedsiębiorstwa wod-kan. O kopalniach nie ma mowy.
Z kolei wojewoda zachodniopomorski Zbigniew Bogucki zwracał uwagę, że toksyczne algi wystąpiły także m.in. w Chinach czy w Stanach Zjednoczonych i tam nie poradzono sobie z tym problemem. - Ja zamierzam sobie z nim poradzić i powinniśmy skoordynować nasze działania - odpowiedziała marszałek Elżbieta Anna Polak.
