Porozumienie zostało podpisane w poniedziałek 22 sierpnia 2022 r. w Cigacicach - w Przystani Tu, która jako restauracja i miejsce otwarte dla kultury została dotknięta katastrofą ekologiczną w Odrze.
Postanowiliśmy działać razem
Podczas briefingu prasowego marszałek Elżbieta Anna Polak powiedziała: - Temat jest bardzo trudny, więc postanowiliśmy razem – jako cztery województwa - stawić mu czoło, bo tak łatwiej nie tylko będzie postawić diagnozę całego ekosystemu, ale i również wspólnie przygotować program ratunkowy dla Odry.
- Jesteśmy grupą inicjatywną, ponieważ chciałabym bardzo, żeby do naszego porozumienia dołączył Śląsk, gdzie swój bieg Odra zaczyna i chciałabym bardzo zaprosić do naszego porozumienia Brandenburgię, Meklemburgię-Pomorze Przednie – i takie rozmowy w ubiegły piątek przeprowadziłam – dodała lubuska marszałek.
Diagnozę przygotują naukowcy
- To porozumienie jest tak naprawdę listem intencyjnym, który otwiera możliwości wspólnego działania, współpracy ponad podziałami politycznymi – podkreśliła marszałek Polak. - To jest porozumienie samorządowe. My samorządowcy w Polsce zachodniej nie mamy żadnych wątpliwości, że należy przede wszystkim współpracować z ekspertami. Bardzo chcemy, żeby rzetelną diagnozę pomogli nam przygotować nasi naukowcy z Uniwersytetów Zielonogórskiego, Opolskiego i Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w oparciu o nią dopiero możemy przygotować program rewitalizacji Odry.
Żeby takie katastrofy się nie powtarzały
- Nasza inicjatywa jest efektem tego, że wciąż widzimy niewystarczającą skalę działań rządowych – powiedział marszałek województwa zachodniopomorskiego Olgierd Geblewicz. - Od kilku dni słyszymy bardzo złą, negatywną narrację, że w zasadzie to jest niewielka skala, niebezpieczeństwo ustało, że możemy odetchnąć z ulgą i życie wraca nad Odrę.
- Musimy dziś działać, żeby niestety wyręczyć państwo. Dziś mobilizujemy nasze środowiska naukowe, aby rozpoczęły prowadzenie badań nad przyczynami tej katastrofy oraz wypracowały rekomendacje, które będą powodowały, że tego typu katastrofy nigdy się nie powtórzą – dodał marszałek Geblewicz.
Musimy też oprzeć się na praktykach
- Oprócz głosów eksperckich, które są bardzo ważne i dają nam pewną perspektywę, analizę jakościową i ilościową, tego, co się wokół nas dzieje, na pewno musimy swoją pracę oprzeć też na praktykach. Tych praktyków jest wokół nas bardzo dużo. Przecież do 2018 roku odpowiadaliśmy za wody w swoich regionach, mieliśmy zarządy wojewódzkie melioracji i urządzeń wodnych. Ci ludzie są! Oni są gotowi wspierać to, co chcemy jako marszałkowie robić. - mówił marszałek województwa opolskiego Andrzej Buła. – Na pewno też wśród wędkarzy, którzy bacznie od lat obserwują, co się dzieje w naszych wodach, są eksperci. I tych praktyków warto posłuchać. I to są ludzie, którzy będą obok nas przez najbliższe miesiące i mam nadzieję, że przez lata, kiedy będziemy realizować program.
Każdy z nas po trosze dołożył, żeby Odra cierpiała
- To bardzo ważna inicjatywa, związana z tym, abyśmy w końcu zaczęli poważnie myśleć o naszej wspólnej rzece czyli Odrze - powiedział członek zarządu województwa dolnośląskiego Tymoteusz Myrda. – Szukamy jednego głównego sprawcy, aby uspokoić sumienie, a prawda jest taka, że każdy z nas po trosze dołożył, żeby Odra cierpiała. Powiedzmy sobie szczerze: wielu mieszkańców mieszkających wzdłuż rzeki, korzysta z niej, ale też korzysta z niej niefrasobliwie. Informacja w jednym z poważnych mediów mówiła ostatnio, jak wiele jest niezgłoszonych odpływów z prywatnych domów czy zakładów emitujących ścieki do Odry. To jest porażająca liczba. To oznacza, że poważnie powinniśmy myśleć o tym, w jaki sposób mamy chronić nasze dziedzictwo jeśli nasze dzieci i wnuki mają w przyszłości w ogóle doświadczyć dobrodziejstw Odry.
Odra jest kręgosłupem rozwoju turystycznego i gospodarczego
- Występuję tutaj nie tylko jako przedstawiciel polskiego parlamentu, ale przede wszystkim jako samorządowiec, który 20 lat swojego życia poświęcił Odrze - powiedział obecny podczas podpisania porozumienia senator Wadim Tyszkiewicz. – My na Odrze zbudowaliśmy porty, przystanie, kupiliśmy statki, turystyka zaczęła się rozwijać. Odra jest kręgosłupem rozwoju turystycznego i gospodarczego nie tylko województwa lubuskiego. Dla nas odgrywa bardzo ważną rolę… To zostało w ostatnich dniach zniszczone. Będziemy szukać sprawcy, wyjaśniać, dlaczego tak się stało, ale też będziemy zabezpieczać się na przyszłość. Stało się tak, że Matka-Ziemia dała nam znać, że ingerencja człowieka w naturę jest zbyt duża i prowadzi do katastrofy. Ta katastrofa się wydarzyła. Musimy się ocknąć, zrozumieć, co się wydarzyło i szukać rozwiązań na przyszłość.
- Celem współpracy samorządowców jest przygotowanie wspólnego i kompleksowego Programu Odbudowy Ekosystemu Rzeki Odry.
- Marszałkowie zadeklarowali w porozumieniu powołanie międzyregionalnego zespołu eksperckiego, którego celem będzie diagnoza ekosystemu i wyznaczenie kierunków działania w zakresie poprawy stanu środowiska Odry.
- Będą również monitorować stan sytuacji ekologicznej w Odrze, w tym będą prowadzić monitoring jakości wody powierzchniowej w ramach uczelni wyższych z wszystkich czterech województw, według wypracowanego wspólnego schematu.
- Będą wspierać działania mające na celu szacowanie szkód powstałych w wyniku katastrofy na Odrze.
- Przygotują wspólny program, zawierający naukowe rekomendacje działań zmierzających do wsparcia odbudowy ekosystemu Odry, a następnie przedłożą go rządowi, parlamentowi oraz Sejmikom Województw w celu jego skutecznego i szybkiego wdrożenia.
- Dokonają analizy ustawy dot. Prawa Wodnego pod kątem funkcjonowania współpracy samorządów, Regionalnych Zarządów Gospodarki Wodnej oraz innych służb państwowych, celem wypracowania wspólnych postulatów w zakresie zmiany przepisów usprawniających zarządzanie zasobami wodnymi w sposób bezpieczny dla środowiska.
