Portal Województwa Lubuskiego

Stanowisko Zarządu Województwa Lubuskiego

w sprawie podziału alokacji
w ramach Umowy Partnerstwa

dla realizacji Polityki Spójności 2021-2027 w Polsce

Stanowisko kierowane jest do Tadeusza Kościńskiego Ministra Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej

Praca nad dokumentami strategicznymi wymaga szczególnego podejścia i stosowania standardów, zarówno w zakresie przejrzystości, partycypacji adresatów dokumentu oraz uwzględnienia specyficznych potrzeb i uwarunkowań głównych interesariuszy.

Dlatego przedstawiony do konsultacji projekt Umowy Partnerstwa dla realizacji Polityki Spójności 2021-2027 w Polsce, spotyka się z zaskoczeniem ze strony Zarządu Województwa Lubuskiego. Dokument zawiera niekorzystną propozycję alokacji przewidzianej na realizację programu regionalnego województwa lubuskiego.

Projekt Umowy Partnerstwa nie zawiera tak fundamentalnych danych, jak te dotyczące zastosowanej metodologii i algorytmu podziału środków Polityki Spójności pomiędzy programy dla poszczególnych województw. Zasady te nie zostały poddane dyskusji ze wszystkimi interesariuszami, w tym przede wszystkim z Zarządami Województw, które w świetle ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju są odpowiedzialne za przygotowanie i realizację programu regionalnego służącego realizacji umowy partnerstwa.

Zaplanowana w projekcie UP alokacja środków finansowych na lata 2021-2027 dedykowana regionowi lubuskiemu jest aż o 169 mln euro mniejsza, od wartości programu dla lubuskiego w perspektywie finansowej 2014-2020. Zarząd Województwa Lubuskiego zwraca uwagę, iż jest to kwota bliska tej, jaką w aktualnym regionalnym programie przeznaczono na wsparcie realizacji całej, największej 1 Osi Priorytetowej – Gospodarka i innowacje, łączącej dwa cele tematyczne określone na perspektywę 2014-2020 (CT1 oraz CT3).

Zarząd Województwa Lubuskiego nie zgadza się na marginalizowanie potrzeb regionu. Proponowana alokacja oraz zasady jej podziału, w tym tzw. koncentracja finansowa na pierwszych dwóch celach Polityki Spójności, nie pozwolą na realizację bardzo ważnych dla regionu, podnoszącego się po walce z pandemią COVID-19, zadań związanych między innymi z infrastrukturą społeczną i zdrowotną.

Ponadto Zarząd Województwa Lubuskiego pragnie wskazać, że wiele inwestycji rządowych niezbędnych dla rozwoju regionu, w tym uzgodnionych w ramach Kontraktu Terytorialnego, nie zostało zrealizowanych w mijającej perspektywie UE.

Województwo Lubuskie należy do grupy pięciu regionów, które nie będą objęte dodatkowymi, znacznymi środkami Polityki Spójności – w ramach Programu Polski Wschodniej czy Funduszu Sprawiedliwej Transformacji. Należy zwrócić uwagę, że Lubuskie ma niższy wskaźnik PKB per capita niż województwo mazowieckie bez regionu stołecznego oraz niewiele wyższy niż województwa Polski Wschodniej. Natomiast rządowa Strategia Rozwoju Polski Zachodniej 2020 wykazała, że znaczne obszary tej części Polski (w szczególności Lubuskie, Opolskie i Zachodniopomorskie) mają niski poziom kluczowych dla rozwoju wskaźników, takich jak np. innowacyjność. Zasady podziału środków na programy regionalne, w tym pozostającej do rozdysponowania rezerwy, powinny uwzględniać te kwestie.

Dodatkowo przewidywana w projekcie Umowy Partnerstwa alokacja na realizację priorytetu pomocy technicznej dla Województwa Lubuskiego wynosi 22,1 mln euro wkładu UE. Wartość środków jest o blisko 14 mln euro niższa od obecnej alokacji przyznanej na lata 2014-2020 wynoszącej 36,1 mln euro. Należy wskazać, iż wartość programu nie przekłada się proporcjonalnie na koszty związane z jego zarządzaniem, co istotne jest dla ustalania wartości PT i odejścia od określania wartości PT w stosunku do alokacji programu. Również Komisja Europejska wskazuje na konieczność zachowania limitów na poziomie funduszu – nie programu. Dokonanie podziału środków w ramach PT bez analizy potrzeb IZ odnośnie niezbędnych kosztów administracyjno-organizacyjnych nie pozwala zagwarantować, iż działania Instytucji Zarządzającej związane z przygotowaniem, zarządzaniem i wdrażaniem programu regionalnego będą miały pokrycie ze środków PT na lata 2021-2027 oraz czy pozwolą na zabezpieczenie realizacji wszystkich niezbędnych działań. Wobec tego należy wziąć pod uwagę analizę potrzeb w tym zakresie i w przypadku województwa lubuskiego, rozważyć dwufunduszowość pomocy technicznej, o ile ten wariant będzie korzystniejszy i możliwy do realizacji. 

Dodatkowo w projekcie UP, zarówno w stosunku do podstawowej alokacji programów, jak i do alokacji PT, została wskazana rezerwa przewidziana do rozdysponowania między programami na późniejszym etapie. 

Środki, o których mowa w tym miejscu stanowią pulę dla programów regionalnych w całkowitej wielkości ponad 7 mld euro, co stanowi aż 25% środków na programy regionalne. Środki te zostaną rozdysponowane w ramach negocjowania kontraktu programowego.

Brak jest przy tym jakiejkolwiek informacji o zasadach podziału zamrożonej alokacji, metodologii, terminie czy trybie prac. Takie ujęcie rezerwy dodatkowo wpływa na brak możliwości zaprojektowania wsparcia w ramach lubuskiego programu regionalnego oraz rozpoczęcia procesu konsultacji społecznych programu na poziomie województwa.

Takie podejście budzi zdecydowany sprzeciw Zarządu Województwa Lubuskiego. Pomijanie regionów w pracach nad tak istotnym elementem Umowy Partnerstwa, jakim są zasady podziału środków na realizację poszczególnych programów w Polsce, nie może znaleźć naszej akceptacji.

W związku z powyższym Zarząd Województwa Lubuskiego oczekuje, iż regiony będą mogły poznać szczegóły metodologii zaprezentowanego podziału środków (jakie dane były brane pod uwagę, za jaki okres oraz w jakich proporcjach). Ponadto oczekujemy przejrzystych i odpowiadającym potrzebom zasad podziału rezerwy.