INTERREG Polska-Saksonia 2021-2027 to jeden z programów współpracy transgranicznej Unii Europejskiej, który działa na polsko-niemieckim pograniczu. Jego obszar obejmuje: ze strony województwa lubuskiego – powiat żarski, 9 powiatów podregionu jeleniogórskiego w województwie dolnośląskim, a po saksońskiej stronie granicy – powiaty Bautzen i Görlitz.
– Rolą zarządu województwa, o czym mówi pan marszałek Tadeusz Jędrzejczak nadzorujący Biuro Współpracy Zagranicznej, jest wdrażanie i nadzorowanie funduszy zgodnych również ze Strategią Rozwoju Województwa Lubuskiego. Stąd nie bez kozery właśnie powiat żarski, bo między innymi tam powstało niedawno Europejskie Ugrupowanie Współpracy Terytorialnej i tam bardzo mocno współpracujemy nad realizacją wielu projektów, ukierunkowanych m.in. na turystykę i ochronę przyrody, rozwój wspólnych transgranicznych działań – mówił podczas konferencji prasowej we wtorek, 25 października 2022 r. w sali prasowej UMWL Radosław Brodzik, dyrektor Biura Współpracy Zagranicznej i Europejskiej Współpracy Terytorialnej Urzędu Marszałkowskiego Województwa Lubuskiego.
Ponad 60 mln euro do wydania
Do dyspozycji w programie będzie ponad 60 mln euro. – Niestety zakres finansowy programu jest nieco mniejszy, przedtem było 70 mln. Jednocześnie stopa dofinansowania dla wszystkich projektów wynosi nie 85 proc., lecz 80 proc. Jest to może nieco mniej, ale jest to ta stopa dofinansowania, która odnosi się do wszystkich programów współpracy transgranicznej, a także do innych programów finansowanych z Funduszy Spójności – wyjaśnił Krzysztof Kolanowski, kierownik Wspólnego Sekretariatu Programu Współpracy INTERREG Polska-Saksonia.
PW INTERREG Polska-Saksonia został zatwierdzony w połowie września 2022 r. przez Komisję Europejską. Wydarzenie inaugurujące odbyło się w Zgorzelcu. 22 listopada 2022 r. we Wrocławiu planowane jest pierwsze posiedzenie Komitetu Monitorującego Programu. Jeśli wszystko pójdzie dobrze, zostaną zatwierdzone dokumenty konieczne do uruchomienia naborów. Pierwsze nabory projektów w ramach programu mają ruszyć w pierwszej połowie 2023 r.
Kto może brać udział w programie?
– Jeżeli chodzi o tzw. kwalifikowalność, czyli to, kto może w tych programach uczestniczyć, mogą to być niemal dowolne instytucje (obojętne, czy mające osobowość prawną, czy bez osobowości prawnej). Ważne jest to, że w programie musi uczestniczyć jeden partner z Polski i jeden partner z Saksonii. Może być tych partnerów więcej, ale każdy projekt musi być realizowany we współpracy – tłumaczył Krzysztof Kolanowski.
Partnerzy z Polski i Saksonii, którzy będą realizować wspólny projekt, najpierw muszą sami wyłożyć na niego środki, potem złożyć sprawozdanie i następnie otrzymają refundację. – Ta refundacja zwykle przychodzi po pół roku – mówił kierownik Wspólnego Sekretariatu PW INTERREG Polska-Saksonia.
Pieniądze na ochronę środowiska, edukację i na rzecz dialogu
Program Współpracy INTERREG Polska-Saksonia 2021-2027 ma trzy priorytety:
- Oś Priorytetowa 1 - Pogranicze przyjazne środowisku – przeciwdziałanie i adaptacja do zmian klimatu (np. ochrona przeciwpowodziowa, przeciwdziałanie katastrofom naturalnym): 12,6 mln euro,
- OP 2 - Pogranicze otwarte na edukację, kulturę i turystykę, w tym: edukacja: 11,2 mln euro, kultura i turystyka – 21,9 mln euro,
- OP 3 - Pogranicze otwarte na dialog mieszkańców i instytucji: 11,2 mln euro, w tym 5,6 mln euro na Fundusz Małych Projektów.
Dobry projekt – czyli jaki?
Krzysztof Kolanowski zaapelował, aby już teraz partnerzy z Polski i Saksonii rozpoczęli prace nad koncepcjami projektów i nie czekali z tym do momentu otwarcia naboru wniosków. Podpowiedział też, jaki pomysł ma szansę otrzymać dofinansowanie: – Dobry projekt to taki, w którym współpraca partnerów jest bardzo intensywna. Oznacza to, że nie można się bez tej współpracy obejść, że nie można poprowadzić przez ten projekt linii rozgraniczającej to, co robi partner polski, a co saksoński. Bo jeśli można taką linię poprowadzić, to wtedy mamy nie jeden projekt transgraniczny, ale dwa projekty krajowe – mówił K. Kolanowski.
– Druga rzecz: projekt musi przynosić jednoznaczną korzyść zarówno dla polskiej, jak i saksońskiej części obszaru wsparcia. Ważne jest też to, że organizacje mogą pochodzić też z innych części Polski i Saksonii, natomiast korzyść wynikająca z projektu musi dotyczyć wąskiego pasa pogranicza, czyli w przypadku województwa lubuskiego – powiatu żarskiego albo powiatów z województwa dolnośląskiego oraz obszaru wsparcia programu po niemieckiej stronie. Tereny po obu stronach rzeki granicznej muszą odnosić korzyść z projektu – dodał kierownik Wspólnego Sekretariatu PW INTERREG.
Na programie INTERREG zyskał m.in. Park Mużakowski
W trakcie konferencji prasowej dotyczącej programu została podsumowana także jego poprzednia perspektywa. – Jeśli chodzi o Program Współpracy Interreg Polska-Saksonia 2014-2020, było to 70 mln euro. Łącznie zrealizowano 62 projekty, a w województwie lubuskim było ich 11 – mówił dyrektor Radosław Brodzik.
Przykładowe projekty zrealizowane w woj. lubuskim:
1. Przygoda z Nysą – zagospodarowanie turystyczne pogranicza polsko-niemieckiego - etap V
Wartość dofinansowania projektu: 3 374 329, 05 euro
Oś priorytetowa: Wspólne dziedzictwo naturalne i kulturowe
Zrealizowane działania:
- nowe odcinki dróg rowerowych na terenie Nadleśnictwa Lipinki,
- przebudowane ciągi pieszo-rowerowe w powiecie żarskim,
- infrastruktura turystyczno-rekreacyjna wokół akwenów w gminie Żary,
- zakup rowerów (w tym tandemów i rowerów elektrycznych),
- wystawy tematyczne „Życie nad rzeką”, „Opowieści nad rzeką”.
Partnerzy: Gmina Zgorzelec, Powiat Görlitz, Senckenberg Museum für Naturkunde Görlitz, Gmina Pieńsk, Nadleśnictwo Lipinki, Miasto Görlitz - Görlitzer Sammlungen für Geschichte und Kultur, Gmina Miejska Zgorzelec, Powiat Żarski, Gmina Żary.
2. Park Mużakowski – ochrona, rozwój i promocja europejskiego dziedzictwa kultury
Wartość dofinansowania projektu: 1 089 299,05 euro
Oś priorytetowa: Wspólne dziedzictwo naturalne i kulturowe
Zrealizowane działania:
- odbudowa i wyposażenia głównej części Domu Zdrojowego,
- remont konserwatorski wiaduktu,
- badania archeologiczne wraz z ekspertyzą,
- wydarzenia promocyjne (konferencje, warsztaty, spotkania informacyjne).
Partnerzy: Narodowy Instytut Dziedzictwa, Fundacja Fürst-Pückler-Park Bad Muskau
Czekamy na środki z kolejnych unijnych programów
– To jedna z pierwszych dobrych wiadomości, które będziemy państwu serwować. W zasadzie jesteśmy prawie pewni, że już w styczniu będziemy mogli mówić o programie Polska-Brandenburgia. Jak państwo wiecie, za chwilę wystartują też Regionalne Programy Operacyjne, a właściwie fundusze związane z wdrażaniem m.in. EFS+. Mamy nadzieję, że to będą działania, które po raz kolejny dadzą impuls do jeszcze lepszego rozwoju województwa lubuskiego. Zarząd województwa dokłada wszelkich starań i z wielką troską patrzy na fundusze europejskie tak, żebyśmy mogli to odpowiednio realizować. Ma to być oczywiście z korzyścią dla mieszkańców województwa lubuskiego. Bo nie ma nic piękniejszego niż moment, kiedy jedziemy do Łęknicy, wsiadamy na elektryczny rower zakupiony z funduszy europejskich i zwiedzamy polsko-niemieckie pogranicze. Wtedy czujemy się Europejczykami – dodał Radosław Brodzik.
