Europejski Tydzień Regionów i Miast to najważniejsze coroczne wydarzenie unijne poświęcone polityce regionalnej. W tym roku to już jego 22. edycja, odbywająca się w dniach 7-10 października 2024 r. Kilka tysięcy uczestników z całej Unii Europejskiej i z krajów trzecich – w szczególności przedstawiciele władz lokalnych, regionalnych i krajowych, instytucji UE, nauki, organizacji pozarządowych, biznesu i mediów – wzięło udział w licznych debatach, seminariach i warsztatach.
Jednym z wiodących tematów jest ważna dla Województwa Lubuskiego dyskusja na temat kształtu Polityki Spójności po 2027 roku. Inne ważniejsze tematy seminariów to m.in. inteligentny i zrównoważony wzrost, godzenie konkurencyjności regionów z konwergencją, wzmacnianie europejskiej demokracji, współpraca między regionami, programy dla młodzieży i wykorzystanie talentów.
W pierwszym dniu Tygodnia Regionów i Miast, po oficjalnej jego inauguracji, odbyło się uroczyste spotkanie z okazji 20. rocznicy największego rozszerzenia Unii o 10 krajów Europy Środkowo-Wschodniej, w tym o Polskę. W uroczystości udział wzięli m. in. członkowie Komitetu Regionów oraz reprezentanci polskich i innych zainteresowanych regionów. Przewodniczący Komitetu Regionów Vasco Alves Cordeiro w swoim wystąpieniu podkreślił konieczność mocnego głosu regionów w dyskusji o przyszłości Polityki Spójności. Jest to niezwykle ważne w kontekście pojawiających się informacji z Komisji Europejskiej o planach centralizacji tej polityki. Komisarz ds. spójności i reform Elisa Ferreira powiedziała, że w ciągu kilku lat kończącej się kadencji odwiedziła dziesiątki regionów naszej części Europy i była pod wrażeniem, jak wielki wpływ mają fundusze europejskie na ich rozwój. Ona również zachęcała władze regionalne do aktywnego bronienia swoich racji w dyskusji na temat przyszłego wieloletniego budżetu UE i kształtu Polityki Spójności.
Jednym z seminariów na zakończonym w Brukseli Europejskim Tygodniu Regionów i Miast było seminarium „Cohesion restart”. Dyskusja dotyczyła nowego kształtu Polityki Spójności, a panelistami byli m. in. Renata Calak – dyrektor Departamentu Strategii w Ministerstwie Funduszy i Polityki Regionalnej oraz Reiner Kneifel-Haverkamp odpowiedzialny w rządzie Brandenburgii za sprawy europejskie, w tym Interreg i współpracę z województwem lubuskim.
Komisja Europejska pracuje nad propozycją nowych ram finansowych po 2027 roku. Zarówno rząd Polski, jak i samorządy województw będą walczyć o utrzymanie wysokich środków z Funduszy UE na rozwój regionów. Niedawno pojawiły się nieoficjalne głosy z Komisji o potrzebie ograniczenia i centralizacji Polityki Spójności oraz wprowadzeniu tylko jednego programu krajowego w każdym z państw UE, na wzór Instrumentu Odbudowy i Zwiększenia Odporności (RRF), w Polsce realizowanego jako KPO. Paneliści mieli inne zdanie – podkreślali wagę utrzymania wysokiej alokacji na fundusze oraz zachowanie ważnej roli regionów w ich zarządzaniu. Zgodnie uznali, że nie można przeciwstawiać spójności z konkurencyjnością. Dyrektor Calak stwierdziła, że promowane przez KE zasady wdrażania RRF można w pewnym zakresie wykorzystać w funduszach na spójność, ale tylko te, które się sprawdziły.
W innym interesującym warsztacie poświęconym przyszłej Polityce Spójności uczestnicy pozytywnie przyjęli opinię przedstawiciela Komisji Europejskiej (DG Budget), o woli zachowania w niej centralnej roli regionów. Przyznał, że błędem instrumentu RRF jest całkowite ich pominięcie. Reprezentanci KE wskazali jednak na konieczność zmniejszenia liczby programów operacyjnych i potrzebę reform również na szczeblu regionalnym. Biorący udział w dyskusji jako panelista przedstawiciel MFiPR Piotr Żuber odniósł się m. in do potrzeby powiązania inwestycji z reformami. Wskazał na słabość, jaką jest brak spójnego planu dla całej UE w tym zakresie. Okres prezydencji Polski w UE w pierwszej połowie 2025 roku będzie kluczowy w dyskusji nad wieloletnim budżetem Unii po 2027 roku, w tym o środkach na fundusze europejskie.
