Marszałek Marcin Jabłoński podkreślił potrzebę wprowadzenia systemowych reform w obszarze usług społecznych, w tym ich decentralizacji. – Domy pomocy społecznej to pewnego rodzaju relikt, który wciąż czeka na jakieś ustrojowe zmiany. Moim zdaniem brakuje tu bezpośredniego styku z samorządami. Nie widzę powodu, dlaczego zajmują się tym wojewodowie, jeżeli powiatom powierzono np. szpitale. DPS-y są dla nas o tyle istotne, że będą nam coraz bardziej potrzebne. Wynika to z kryzysu demograficznego, depopulacji. Nasze społeczeństwo niezwykle intensywnie się starzeje, zmieniają się proporcje osób czynnych zawodowo do emerytów. W najbliższych kilkunastu latach ta dysproporcja przybierze niepokojące rozmiary – sygnalizował marszałek.
Aby ograniczyć skutki zmian demograficznych w regionie, samorząd wojewódzki podejmuje działania zmierzające do opracowania programu wspierania ludności. 24 lutego 2025 r. w Urzędzie Marszałkowskim odbędzie się spotkanie, które będzie poświęcone tej tematyce. – Bardzo państwa proszę i zachęcam, żebyście byli partnerami w tych wszystkich naszych wysiłkach – mówił marszałek, zapraszając starostów do udziału w spotkaniu.
Unijne wsparcie na projekty społeczne
Wicemarszałek Grzegorz Potęga przedstawił zarys projektów realizowanych przez powiaty w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Ich beneficjentami są także osoby z pieczy zastępczej. – Realizujemy działania w zakresie aktywnej integracji społeczno-zawodowej. Podpisano 12 umów na łączną kwotę ponad 11 milionów złotych. W ramach tych projektów są objęte wsparciem 454 osoby bierne zawodowo i 260 osób bezrobotnych. Głównie są to dzieci z pieczy zastępczej, osoby opuszczające pieczę zastępczą oraz ich otoczenie. W projektach dzieci korzystają z korepetycji, uczestniczą w wyjazdach i piknikach integracyjnych, a dorośli – z doradztwa zawodowego i uczestniczą w kursach zawodowych – wyjaśniał wicemarszałek.
Dyrektor Departamentu Europejskiego Funduszu Społecznego w Urzędzie Marszałkowskim Jakub Piosik przedstawił starostom ideę mieszkalnictwa wspomaganego dla wychowanków pieczy zastępczej. – Mamy w naszym programie regionalnym środki w ramach Działania 6.14. – Mieszkalnictwo wspomagane. Moglibyśmy dla państwa zaprojektować pewne działania mające na celu przetransferowanie dla was pieniędzy na mieszkalnictwo nie tylko dla wychowanków pieczy zastępczej, ale również pieczy instytucjonalnej. Planujemy taki konkurs w tym roku. Zaplanowane środki to 6 mln złotych, czyli teoretycznie po 0,5 mln złotych na każdy powiat. Jeśli uważają państwo, że to dobry kierunek zmiany, możemy się z państwem spotkać i porozmawiać o tym, jak tworzyć to mieszkalnictwo wspomagane – mówił dyrektor.
– Każda inicjatywa dotycząca rodzin zastępczych i pieczy zastępczej jest cenna. Myślę, że nad tym projektem należałoby się pochylić i go przedyskutować – stwierdził starosta powiatu sulęcińskiego Tomasz Prozorowicz. Starosta powiatu nowosolskiego Mariusz Stokłosa zachęcał zaś do sieciowania projektów, czyli współpracy powiatów w zakresie prowadzonych działań.
Podczas posiedzenia starostowie podjęli stanowisko dotyczące wsparcia systemu pieczy zastępczej i decyzję o skierowaniu go do Związku Powiatów Polskich. Zamierzają dotrzeć ze swoimi postulatami także do Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej.
W kontekście pieczy zastępczej zasygnalizowano również, że w Lubuskiem powinna powstać specjalistyczna placówka opiekuńczo-terapeutyczna dla dzieci.
Potrzeba zmian zasad działania i finansowania DPS-ów
W imieniu Stowarzyszenia Dyrektorów Samorządowych Domów Pomocy Społecznej problemy i postulaty dotyczące funkcjonowania tych placówek przedstawił Bartosz Ignatowicz, dyrektor DPS-u w Jasieńcu. Wskazywał m.in. potrzebę stworzenia jednolitego systemu opieki długoterminowej i wyodrębnienia specjalistycznej opieki długoterminowej oraz umożliwienia DPS-om pozyskania środków zewnętrznych na dostosowanie placówek do potrzeb pensjonariuszy. Jako przykład wsparcia DPS-ów podał projekt realizowany w Wielkopolsce.
Funkcjonowanie domów pomocy społecznej na przykładzie powiatu międzyrzeckiego omówił starosta Bogusław Zaborowski. – W powiecie międzyrzeckim jest 6 domów pomocy społecznej, w tym 5 prowadzonych przez starostwo. Obecnie w naszych domach przebywa ok. 400 mieszkańców. Prawie 50% z nich to mieszkańcy dotowani z budżetu wojewody lubuskiego. Chciałem jeszcze powiedzieć, że domy świadczą usługi dla mieszkańców całego kraju. I na przykład na 397 pensjonariuszy zaledwie 61 to mieszkańcy naszego powiatu. Należałoby się zastanowić nad interpretacją ustawy o samorządzie powiatowym, w której się stwierdza, że zadaniem własnym starostwa jest prowadzenie domów pomocy społecznej. Rodzi się pytanie: dla kogo? Czy dla mieszkańców danego powiatu, czy innych powiatów i województw? – wskazywał starosta.
Wojewoda lubuski Marek Cebula wskazywał potrzebę angażowania powiatów w dążenie do zmian systemowych. – Musimy sami proponować rozwiązania. Państwo jako starostowie mają ogromną siłę. W Polsce jest 380 powiatów – na tyle dużo, że oddziaływanie na ministrów może być ogromne. Jako wojewoda potrzebuję państwa wsparcia, czyli jasnego stanowiska: podania problemu i sposobu jego rozwiązania. I z tym się próbujmy przebijać – apelował wojewoda.
Zachęta do współpracy z lokalnym biznesem
Poza głównymi tematami obrad starostowie wysłuchali również informacji o funkcjonowaniu Kostrzyńsko-Słubickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej w 2024 r. Dane przedstawił prezes KSSSE Tomasz Pisarek. – W 2024 roku strefa wydała 33 decyzje o wsparciu. 73 proc. z tych decyzji dotyczy sektora małych i średnich przedsiębiorstw. Warunki, które trzeba spełnić, są naprawdę przychylne małym przedsiębiorcom i możliwe do zrealizowania – mówił T. Pisarek.
Z myślą o samorządach KSSSE organizuje m.in. spotkania „O biznesie przy kawie”. – To krótkie, dynamiczne spotkania, w których dochodzi do interakcji z naszymi menadżerami i partnerami po stronie small biznesu. Przedstawiamy, jak działa wsparcie i wyjaśniamy, że jest dostępne dla każdego. Zachęcam również państwa do kontaktu i współpracy na tej płaszczyźnie – dodał Tomasz Pisarek.
W Konwencie Starostów uczestniczyli także przewodniczący Komisji Budżetu i Finansów w Sejmiku Województwa Lubuskiego Sławomir Kotylak, dyrektor Wielospecjalistycznego Szpitala w Nowej Soli Jarosław Sieracki oraz przedstawiciele domów dziecka i Powiatowych Centrów Pomocy Rodzinie.
