Pierwsze posiedzenie Konwentu Marszałków Województw Rzeczpospolitej Polskiej w Kielcach w okresie prezydencji województwa świętokrzyskiego odbywa się od 6 do 8 kwietnia 2022 r. w formuje hybrydowej. Lubuskie reprezentuje członek zarządu województwa Marcin Jabłoński, natomiast marszałek Elżbieta Anna Polak brała udział w czwartkowym posiedzeniu zdalnie.
Samorządowcy spotkają się w Kielcach, aby omówić m.in.:
- najważniejsze kwestie w ramach programów regionalnych na lata 2021-2027 będące przedmiotem ustaleń z Komisją Europejską. W tym panelu uczestniczyła również w formie zdalnej marszałek Elżbieta Anna Polak;
- wyzwania związane z funkcjonowaniem transportu zbiorowego w dobie popandemicznej;
- problemy wynikające z zadań i kompetencji marszałków województw w zakresie przechowywania dokumentacji osobowej i płacowej pracodawców.
Posiedzenie będzie także okazją do zapoznania się z adresowaną do samorządów województw ofertą Komisji Europejskiej w ramach Programu Life, a także planowanymi efektami najbardziej interesujących polskich samorządowych projektów Life.
W Kielcach trwa pierwsze posiedzenie Konwentu Marszałków Województw Rzeczpospolitej Polskiej w okresie prezydencji województwa świętokrzyskiego. Każdy z regionów jest przez okres 6 miesięcy gospodarzem spotkań, podczas których omawiane są bieżące kwestie związane z rozwojem gospodarki, sytuacją społeczną, finansową, inwestycjami, a także zmieniającym się ustawodawstwem ściśle związanym z kompetencjami samorządów.
Pierwsze posiedzenie Konwentu Marszałków Województw w Kielcach otworzył marszałek województwa Andrzej Bętkowski. W obradach wzięli udział również wicemarszałek Marek Bogusławski i członek Zarządu Województwa Tomasz Jamka oraz Sekretarz Województwa Mariusz Bodo.
Nie konkurujemy, a współpracujemy
– Nie konkurujemy, a współpracujemy, wspólnie inicjujemy działania, mogące wspierać rozwój poszczególnych województw – powiedział marszałek Andrzej Bętkowski. – Jestem przekonany że trwająca świętokrzyska prezydencja tego gremium będzie okresem wytężonej pracy, a wypracowane wnioski będą owocne, wspólne ustalenia pozwolą na rozwój wszystkich polskich regionów. Za nami pierwsze narady zespołów problemowych i eksperckich. Po 2 latach trwania kryzysu zdrowotnego mierzymy się z nowym zagrożeniem, jakim jest atak na Ukrainę, z tragedią uchodźców, którym Polska pomaga, których Polska obejmuje wsparciem w zakresie opieki zdrowotnej, społecznej, edukacji, pomocy w znalezieniu pracy. W obliczu nowych wyzwań ważne jest współdziałanie, które jest wyzwaniem, ale i dobrym doświadczeniem. Myślmy lokalnie, działajmy regionalnie, rozwijajmy Europę, współpracujmy wypracowując kompromisy, bądźmy wzajemnymi partnerami – podkreślił marszałek.
Sytuacja wojny za naszą granicą to wielkie wyzwanie
W obradach wziął udział minister funduszy i polityki regionalnej Grzegorz Puda. Minister zwrócił uwagę na sytuację polityczną, jaka musi zostać uwzględniona w negocjowaniu wysokości środków finansowych, o które Polska ubiega się z UE.
– Dla Polski sytuacja wojny za naszą granicą to wielkie wyzwanie, szacuje się, że około 4 mln uchodźców z Ukrainy pojawi się w naszym kraju. Myślimy o tym, by obywatele ukraińscy uciekający przed zawieruchą wojenną, przebywający w Polsce byli chronieni, mieli opiekę, pomoc finansową, szansę na pracę, edukację, opiekę zdrowotną – mówił minister Grzegorz Puda. – Zależy nam na tym, by wsparcie otrzymali także Polacy, niosący pomoc, udostępniający swoje domy, organizujący materialne, logistyczne wsparcie. Obecnie nie mamy żadnych środków europejskich, które moglibyśmy przeznaczyć na ten cel. Potrzebny jest nowy fundusz, dodatkowe pieniądze, by skutecznie, szybko i celowo nieść pomoc. Obawiamy się także, że wyczerpanym walką z pandemią i ofiarnie organizującym pomoc dla Ukrainy regionom może zabraknąć w rozpoczynającej się perspektywie finansowej środków na tzw. wkłady własne w projekty, współfinansowane z pieniędzy unijnych. Identyfikujemy ryzyko kryzysu na Ukrainie w odniesieniu do szans realizacji zakładanych inwestycji, wiedząc o sytuacji na rynku pracy, o odpływie pracowników ukraińskich z polskich firm. Mamy nadzieję, że szybko uda nam się proces negocjacyjny z Komisją Europejską zakończyć, wypracować takie rozwiązania, które pozwolą nam na pomoc innym i własny rozwój – podkreślił Grzegorz Puda.
Dyskusja uczestników obrad w pierwszej części spotkania skupiła się na temacie finansów, czyli prowadzonych z Komisją Europejską negocjacjach dotyczących kształtu programów regionalnych dla poszczególnych województw na lata 2021 -2027.
W nowej perspektywie budżetu funduszy unijnych na lata 2021-2027 Polska ma otrzymać największe środki od początku członkostwa w Unii Europejskiej – będzie to około 76 mld euro. Około 60 proc. funduszy unijnych ma być rozdysponowane na poziomie krajowym, pozostałe 40 proc. trafi do marszałków 16 województw na programy regionalne. Środki unijne w nowej perspektywie unijnej na lata 2021-2027 zostaną przeznaczone między innymi na badania, innowacje, przedsiębiorczość, infrastrukturę, klimat i ochronę środowiska, energetykę, cyfryzację, edukację i sprawy społeczne.
Europejczycy muszą skutecznie reagować na zmieniającą się rzeczywistość
Negocjacje z Komisją Europejską kształtu tzw. Umowy Partnerstwa rozpoczęły się w styczniu 2022 roku, a prowadzone spotkania pozwolą na omówienie zakresu wsparcia w poszczególnych celach polityki z uwzględnieniem wszystkich części umowy i zagadnień, które ich dotyczą. W trakcie konwentu o najważniejszych kwestiach wynikających z prowadzonych negocjacji rozmawiały z przedstawicielami samorządów województw uczestniczące zdalnie w obradach przedstawicielki UE: Emma Toledano Laredo, dyrektor Dyrekcji Generalnej ds. Polityki Regionalnej i Miejskiej Komisji Europejskiej oraz Manuela Geleng, dyrektor Dyrekcji Generalnej ds. Zatrudnienia, Spraw Społecznych i Włączenia Społecznego. Mówiono m.in. o newralgicznych obszarach dyskusji, propozycjach możliwości znalezienia źródeł finansowych, dających możliwość wspierania uchodźców z Ukrainy oraz instytucji i organizacji pozarządowych niosących im pomoc.
– Europejska polityka spójności ma obecnie szansę faktycznie udowodnić, że my Europejczycy możemy być bardzo elastyczni i szybko oraz skutecznie reagować na zmieniającą się rzeczywistość, na gwałtowne przemiany społeczne, kryzys humanitarny, procesy migracyjne, gwałtownie występujące potrzeby wzmożonej opieki zdrowotnej – powiedziała Emma Toledano Laredo, dyrektor Dyrekcji Generalnej ds. Polityki Regionalnej i Miejskiej Komisji Europejskiej. – To nowe wyzwania, które musimy dostosować w trwającej dyskusji o kształcie funduszy unijnych.
Emma Toledano Laredo zwróciła uwagę także na inne niezmiernie istotne kwestie, m.in. na kryzys energetyczny i kwestię zapewnienia bezpieczeństwa dostaw ropy oraz gazu ziemnego dla odbiorców europejskich, sytuację klimatyczną w Europie, groźbę suszy, kryzys żywnościowy, ale też na plany rozwoju transportu, rozwój obszarów miejskich, inwestycje w infrastrukturę ochrony zdrowia i edukacji.
Wizję procesu negocjacji regionalnych omówiła Manuela Geleng, dyrektor Dyrekcji Generalnej ds. Zatrudnienia, Spraw Społecznych i Włączenia Społecznego. Wśród wyzwań społecznych, czekających polskie regiony dyrektor Geleng wymieniła m.in. kwestię pomocy uchodźcom z Ukrainy i stworzenie im dedykowanych lokalnych programów integracyjnych, otwartego spojrzenia na możliwość włączenia uchodźców w zmieniającą się sytuację polskiego rynku zatrudnienia. Ważne jest, by stawiać na nasze nowe umiejętności, wiedzę techniczną i umiejętności technologiczne, gwarantujące rozwój gospodarki, wspierające kształcenie młodych ludzi i dorosłych, znajdujących się na rynku pracy i mających często problemy z dostosowaniem się do zmieniającej się rzeczywistości zawodowej. Wśród wyzwań Manuela Geleng wskazała na starzenie się społeczeństw, a w konsekwencji na idące za tym procesem konieczne wspieranie rozwoju opieki społecznej i zdrowotnej dla seniorów, przeciwdziałanie ich wykluczeniu, rozwijanie form wsparcia w miejscu zamieszkania, prewencja wykluczenia społecznego seniorów.
Komunikacja zbiorowa kluczem do redukcji korków
Podczas Konwentu Marszałków Województwa RP dyskutowano m. in. o wyzwaniach związanych z funkcjonowaniem publicznego transportu zbiorowego w dobie popandemicznej.
O tym, że czas pandemii był bardzo trudnym okresem zarówno dla przewoźników drogowych i kolejowych, jak i pasażerów, mówiła podczas Konwentu Iwona Budych, prezes Stowarzyszenia Wykluczenie Transportowe.
Wprowadzone obostrzenia spowodowały spadki w ruchu pasażerskim i sprzedaży biletów, a co za tym idzie – zmniejszenie przychodów firm transportowych. Na skutek zawieszania lub redukcji połączeń nastąpiło również ograniczenie dostępności usług dla pasażerów, zwłaszcza na terenach pozamiejskich. Co czwarta miejscowość w Polsce została wówczas odcięta od jakiegokolwiek transportu zbiorowego. W pewnym stopniu odpowiedzią na te problemy okazał się Fundusz Rozwoju Przewozów Autobusowych i wprowadzone w nim zmiany. W 2021 r. dopłatą z Funduszu objęto 4 080 linii komunikacyjnych (łączna kwota wsparcia to 435 993 128,69 zł).
– Obecnie większość przewoźników boryka się z takim problemami jak: wzrosty cen paliw, energii trakcyjnej i materiałów eksploatacyjnych, rosnące oczekiwania płacowe pracowników oraz zbyt wolne odrabianie strat w potokach pasażerskich po czasie ograniczeń pandemicznych – wyliczała Iwona Budych, prezes Stowarzyszenia Wykluczenie Transportowe.
Jej zdaniem w dalszym rozwijaniu transportu zbiorowego należy dążyć do optymalizacji rozkładów jazdy i siatki połączeń, budowania dobrej oferty biletowej oraz wypracowania katalogu podstawowych standardów przewozowych. Iwona Budych podkreśliła w swoim wystąpieniu, że rozwijanie publicznego transportu zbiorowego jest działaniem proekologicznym. Komunikacja zbiorowa jest bowiem kluczem do redukcji korków oraz zanieczyszczeń w miastach, dlatego warto wypracować katalog zachęt, który przekona potencjalnych podróżnych do wyboru transportu zbiorowego zamiast auta.
Z kolei Renata Rychter z Ministerstwa Infrastruktury przedstawiła informację na temat postępu prac nad projektem zmian w ustawie o publicznym transporcie zbiorowym. Celem przygotowywanych modyfikacji jest jak najlepsze wykorzystanie środków z Funduszu Rozwoju Przewozów Autobusowych i przyspieszenie rozwoju transportu publicznego. Ważne zmiany to m. in. stworzenie rezerwy środków, z których Ministerstwo Infrastruktury, jako dysponent Funduszu, będzie mogło dofinansowywać w trybie pilnym najbardziej istotne linie, a także zwiększenie na stałe do 3 zł dopłaty do wozokilimetra.
– Przez zmniejszanie barier administracyjnych chcemy tworzyć jak najlepsze warunki dla organizatorów transportu, by mogli w jak najlepszy sposób służyć lokalnym społecznościom – podkreślała Renata Rychter, dyrektor Departamentu Transportu Drogowego w Ministerstwie Infrastruktury.
W 2021 roku z usług POLREGIO skorzystało 62,5 mln pasażerów
Podczas posiedzenia Konwentu rozmawiano również o sytuacji w spółce POLREGIO S.A., która jest największym przewoźnikiem kolejowym w Polsce, a samorządy województw są jej mniejszościowymi udziałowcami.
– Każdego dnia na tory wyjeżdża 1,5 tys. pociągów zamawianych i finansowanych przez samorządy województw. W 2021 r. z usług POLREGIO skorzystało 62,5 mln pasażerów. Z tego względu sytuacja w spółce bardzo nas interesuje – podkreślił marszałek województwa świętokrzyskiego Andrzej Bętkowski.
– Obecnie sytuacja finansowa spółki jest stabilna, a w ubiegłym roku zauważalny był wzrost liczby pasażerów – poinformował prezes Zarządu POLREGIO S.A. Artur Martyniuk.
Program inwestycyjny spółki na najbliższe lata zakłada rozwój poziomu świadczonych usług, m. in. przez zakupy nowego taboru i modernizację istniejącego, unowocześnianie baz informacyjnych w zakresie rozkładów jazdy, a także inwestowanie w bezpieczeństwo informatyczne i zdalne zarządzanie. Artur Martyniuk podkreślił jednocześnie, że największym wyzwaniem stojącym przed POLREGIO będzie osiągnięcie porozumienia w sprawie postulatów płacowych pracowników spółki. Wynagrodzenia są obecnie poniżej średniej rynkowej.
Konwent Marszałków to ważny głos regionów
Konwent Marszałków Województw RP (Rada Programowa) jest organem opiniodawczo-doradczym Związku Województw RP. Konwent analizuje i opiniuje propozycje zmian legislacyjnych oraz omawia aktualne problemy samorządów województw. Posiedzenia Konwentu kończą się wypracowaniem wspólnych stanowisk, które następnie kierowane są do właściwych urzędów i instytucji centralnych. Głos Konwentu Marszałków RP wielokrotnie przyczynił się i nadal się przyczynia do wypracowania cennych koncepcji i zmian zarówno organizacyjnych, jak i ustawodawczych. Spotkania tak reprezentatywnego grona przedstawicieli samorządów regionalnych oraz uczestniczących w nich przedstawicieli administracji rządowej i różnych instytucji centralnych stanowią szansę na wypracowanie kompromisu w sprawach będących przedmiotem wspólnej troski polskich regionów.
