Wideokonferencję rozpoczął i moderował Artur Malec, dyrektor Departamentu Środowiska Urzędu Marszałkowskiego Województwa Lubuskiego. Przedstawił gości spotkania, którymi oprócz urzędników byli naukowcy. Wyjaśnił również, że celem rozmów jest wypracowanie schematu, według którego będą podejmowane działania naprawcze ekosystemu Odry.
Dyrektor Artur Malec przedstawił także listę ekspertów rekomendowanych do zespołu ds. opracowania programu odbudowy ekosystemu Odry. W województwie lubuskim wyznaczono do niego prof. Leszka Jerzaka, prof. Izabelę Krupińską i prof. Andrzeja Greinerta z Uniwersytetu Zielonogórskiego. Województwo dolnośląskie rekomendowało prof. Krzysztofa Lejcusia oraz dr hab. inż. Monikę Kowalską-Góralską. Eksperci z województwa zachodniopomorskiego to m.in. prof. Adam Tański, prof. Hanna Siwek i prof. Robert Czerniawski. Swoich przedstawicieli ze strony środowiska naukowego wyznaczy również województwo opolskie. Wymienieni badacze są specjalistami z dziedziny ochrony wód, rybactwa czy inżynierii środowiska.
Podczas wideokonferencji przedstawiciele urzędów marszałkowskich województwa lubuskiego, zachodniopomorskiego, opolskiego i dolnośląskiego omówili działania, które dotychczas były podjęte w ich regionach. Powołane zostały m.in. zespoły ds. działań ratunkowych na rzece Odrze, organizowane były także spotkania z przedstawicielami Polskiego Związku Wędkarskiego oraz pomoc rzeczowa i finansowa dla zaangażowanych w działania podjęte w związku z katastrofą.
Odra potrzebuje jednolitego, stałego monitoringu
Na spotkaniu był omówiony także zakres tematyczny programu odbudowy ekosystemu Odry. Artur Malec wskazał, że dla województwa lubuskiego istotne jest objęcie rzeki siecią monitoringu. Reprezentujący województwo opolskie Tadeusz Jarmuziewicz mówił natomiast o potrzebie zapobiegania katastrofom ekologicznym, które mogą wydarzyć się w przyszłości.
Prof. Krzysztof Lejcuś podkreślał, że zakres i częstotliwość monitoringu rzeki trzeba rozszerzyć. Pomiar musi być automatyczny i ujednolicony dla całej Odry. Powinien powstać również zespół procedur na wypadek katastrofy. Ponadto, aby uniknąć zanieczyszczenia rzeki w przyszłości, należy zadbać również o jakość jej dopływów.
Prof. Leszek Jerzak wyjaśnił, że Instytut Inżynierii Środowiska Uniwersytetu Zielonogórskiego jest w stanie prowadzić badania chemii wód. Poparł pomysł monitoringu rzeki, jednocześnie wskazując, że potrzebny jest monitoring planktonu żyjącego w wodzie oraz pozostawienie miejsc, gdzie woda będzie mogła swobodnie się rozlewać. Jako przykład podał tereny w okolicach Krosna Odrzańskiego.
Aby móc odbudować ekosystem Odry, trzeba pamiętać też o stronie organizacyjno-prawnej – zwrócił uwagę Tadeusz Jarmuziewicz. Jego zdaniem konieczna jest nowelizacja prawa wodnego i ujęcie w nim zapisów dotyczących monitoringu rzeki, aby był on obowiązkowy. Zespół ekspercki złożony z przedstawicieli nadodrzańskich województw powinien wskazać konieczne zmiany w polskim prawie zespołowi rządowemu – proponuje Tadeusz Jarmuziewicz.
Strona niemiecka jest gotowa do współpracy
Gotowość do włączenia się w prace nad programem odbudowy Odry zadeklarowali naukowcy z Niemiec. Krajowy Instytut Ochrony Środowiska prowadzi monitoring różnych parametrów wód – m.in. natlenienia, pH, temperatury. Funkcjonuje także zarząd dróg śródlądowych, który prowadzi własne badania dla celów żeglugi. Wyniki pomiarów są dostępne w internecie. Prof. Dominik Martin-Creuzburg z Brandenburskiego Uniwersytetu Technicznego w Cottbus wyjaśnił, że uczelnia nie dokonuje pomiarów na Odrze, korzysta z danych z zewnątrz, ale jest w stanie zestawić te informacje z danymi uniwersytetu we Wrocławiu. Przekaże je także Urzędowi Marszałkowskiemu Województwa Lubuskiego.
Uczestnicy spotkania rozmawiali również o źródłach finansowania programu odbudowy ekosystemu Odry. Ochrona środowiska jest jednym z priorytetów w programie Interreg, w ramach którego można wspólnie ze stroną niemiecką starać się o środki finansowe – uważa Radosław Brodzik, dyrektor Biura Współpracy Zagranicznej Urzędu Marszałkowskiego Województwa Lubuskiego. Dodał, że w ten sposób można finansować zarówno działania badawcze, jak i np. budowę wspomnianego systemu monitoringu Odry. Wspomniał również o wspólnym pozyskiwaniu środków bezpośrednio z Unii Europejskiej i Regionalnych Programów Operacyjnych poszczególnych województw.
Na koniec spotkania dyrektor Artur Malec zaproponował wyłonienie lidera zespołu ds. opracowania programu odbudowy Odry. Wskazał prof. Krzysztofa Lejcusia. Poinformował też o kolejnej wideokonferencji, która ma się odbyć w poniedziałek, 12 września 2022 r.
